Beynəlxalq ticarət üzrə əsas iqtisadi göstəricilər
Bu bölmədə Azərbaycanın xarici ticarətinə dair əsas göstəricilər təqdim olunur. İxrac və idxal həcmlərinin aylıq dinamikası, əsas ticarət tərəfdaşları, məhsul strukturu və ən çox ticarət olunan məhsullar barədə vizual və aydın məlumatlar əldə etmək mümkündür. Bu göstəricilər sahibkarlara hansı ölkələrlə ticarət əlaqələrinin güclü olduğunu, hansı məhsullara tələbin yüksək olduğunu və bazarda hansı sahələrdə imkanların mövcudluğunu anlamaqda kömək edir. KOB-lar bu məlumatlardan istifadə etməklə daha strateji qərarlar verə, yeni bazarlara çıxış imkanlarını dəyərləndirə bilərlər.
2024-cü il üzrə ticarət dinamikası (Yanvar–Oktyabr)
Bu dövrdə ixrac ümumilikdə idxalı üstələyib və müsbət ticarət saldosu müşahidə olunub. Fevral, May və İyul aylarında ixracın kəskin artması ilə saldo yüksəlib, Mart və Sentyabrda isə idxal üstün olub. Bu məlumatlar sahibkarlara ilin hansı dövrlərində xarici bazarların daha aktiv olduğunu görməkdə kömək edir.
Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşları
İtaliya Azərbaycanın ən böyük ixrac tərəfdaşı olaraq 15.2 milyard dollarla ilk yerdədir. Türkiyə, İsrail və Hindistan da əsas ixrac bazarları sırasındadır. İdxalda isə Rusiya (3.16 mlrd $) və Çin (3.02 mlrd $) ilk sıralarda gəlir. Bu göstəricilər hansı ölkələrlə ticarət əlaqələrinin daha güclü olduğunu göstərir və KOB-lar üçün potensial ixrac və idxal bazarlarının müəyyən edilməsində faydalı ola bilər.
İxracın strukturuna baxış
Azərbaycanın ixracının böyük hissəsini — 91–92%-ni — mineral yanacaq və yağlar təşkil edir. Qalan hissə isə yeyinti məhsulları, kimyəvi mallar, maşınlar və digər az paylı məhsullar arasında bölünür. Bu struktur ölkə ixracının əsasən enerji sektorundan asılı olduğunu göstərir. KOB-lar üçün bu, qeyri-enerji sahələrində ixrac potensialının zəif olduğunu və bu sahələrdə inkişaf üçün geniş imkanların mövcudluğunu göstərən siqnaldır.
İdxalın strukturuna baxış
İdxalda əsas pay maşın və mexanizmlərə (20%) aiddir. Ardınca mineral məhsullar (13%), kimya sənayesi məhsulları (12%) və nəqliyyat vasitələri (9–8%) gəlir. Qida məhsulları, tekstil və plastiklər də diqqətçəkən paya malikdir. Bu struktur göstərir ki, ölkənin idxalı əsasən sənaye və istehsalat ehtiyaclarına yönəlib. KOB-lar üçün bu məlumatlar daxili bazarda hansı məhsullara tələbat olduğunu və yerli istehsal üçün hansı sahələrin potensial daşıdığını müəyyənləşdirmək baxımından faydalıdır.
Ən çox ixrac olunan qeyri-neft məhsulları
2023-cü ildə qeyri-neft sektorunda ən çox ixrac edilən məhsullar sırasına təzə meyvə, elektrik enerjisi, tərəvəz, etilen polimerləri və pambıq lifi daxildir. Bu məhsullar həm dəyər, həm də miqdar baxımından ön plandadır. Qida, kimya və yüngül sənaye məhsullarının siyahıda yer alması, bu sahələrdə ixrac potensialının yüksək olduğunu göstərir. KOB-lar üçün bu məlumatlar hansı məhsullar üzrə beynəlxalq tələbin daha yüksək olduğunu müəyyənləşdirmək baxımından faydalıdır.
Ən çox idxal olunan məhsullar
2023-cü ildə ən yüksək dəyərli idxal malları sırasında minik avtomobilləri (1.5 mlrd $), dərman vasitələri və mobil telefonlar ön plandadır. Bununla yanaşı, buğda, şəkər, polad prokatı, traktor və texnika kimi məhsullar da diqqət çəkir. Bu, həm istehlak mallarına, həm də sənaye ehtiyaclarına paralel tələbatın olduğunu göstərir. KOB-lar üçün bu məlumatlar yerli istehsal və distribütorluq imkanlarını müəyyənləşdirmək baxımından önəmlidir.